ادیب : آمریکا یک عمر است که واردات اش  به جهان چیزی  حدود 6٠٠ میلیارد دلار  در سال بیش از صادرات اش به جهان است ، در دوران اوباما این طور بود الان هم همان طور  است

این 6٠٠ میلیارد دلار کسری از چه طریقی تامین میشود؟

ادیب : بخشی از آن را دلار چاپ می کرد ، اسکناس چاپ می کرد و از دنیا کالا وارد می کرد ، اما از سال ٢٠١4 این روند متوقف شده است ، الان پنج سال است که دلار بدون پشتوانه برای واردات چاپ نمیشود

پس از چه طریقی تامین میشود ؟ امریکا 6٠٠ میلیارد دلار از دنیا کالا وارد می کند و  در ازای آن به دنیا چه می دهد ؟

ادیب : استیگلیز برنده جایزه نوبل در رشته اقتصاد می نویسد دنیا به گونه ای اداره میشود که مقصد نهایی پس انداز مردم دنیا،  امریکاست ، پول خارجیان برای پس انداز وارد آمریکا میشود و بعد آمریکا این پول را صرف واردات می کند بخشی از این  6٠٠ میلیارد دلار کسری از این طریق تامین میشود

پس تفاوت اوباما با ترامپ  در چه حوزه ایست ؟

ادیب : تا سال ٢٠١4 آمریکا بخشی از  کسری حدود 6٠٠ میلیارد دلاری را ، دلار چاپ می کرد وبخشی دیگر را از طریق ورود پس انداز خارجی ها تامین می کرد ولی از سال ٢٠١4 همه آن باید از طریق پس انداز خارجی ها و یا سود شرکتهای آمریکایی در خارج که به داخل منتقل میشود تامین میشود ، شرکتهای امریکایی در ١٢ ماه گذشته ٢٠٠ میلیارد دلار سود به داخل امریکا منتقل کرده اند ولی 4٠٠ میلیارد دلار از طریق پس انداز خارجی ها باید تامین شود

خارجی ها چگونه در داخل آمریکا پس انداز می کنند ؟

ادیب : ایران در سال ١٣٩4، بالغ بر 55 میلیارد دلار سپرده ارزی داشت ، معمولا ٢ تا ٣ میلیارد دلار آن را در داخل به صورت اسکناس دلار نگهداری می کرد و بقیه را در بانکهای اروپا و شرق آسیا نگهداری می کرد ، بانکهای اروپایی و شرق آسیا نیز حدود ٢ تا ٣ میلیارد آن را در کشورهای خود به صورت اسکناس نگهداری می کنند و بقیه را به بانکهای آمریکا و انگلیس منتقل می کنند ، یعنی از 55 میلیارد دلار پس انداز ارزی ایران ، حدود 4٩ میلیارد دلار در بانکهای آمریکا و انگلیس نگهداری میشود ، بقیه دنیا هم همین است ، آمریکا این پس انداز ها را صرف جبران کسری تجارت خارجی خود می کند

بخشی از کسری 6٠٠ میلیارد دلاری از طریق انتقال سود سرمایه گذاری خارجی تامین میشود ، بخشی از طریق نظام بانکی به صورتی که گفتید شارژ میشود بقیه چگونه تامین میشود؟

ادیب :  جمله استیگلیز است که  جهان بگونه ای اداره میشود که مقصد نهایی عمده پس انداز های جهان آمریکاست ، همیشه در بخشی از جهان ، بی ثباتی است در کشورهای بی ثبات ، مردم پس انداز خود را خارج می کنند ، نا امنی در هر گوشه جهان ، به خروج سرمایه از آن کشور انجامیده و  دلار وارد آمریکا می کند بعدا این دلار های وارداتی به منبع تامین ارز برای واردات تبدیل میشود

پس آمریکا در دوران اوباما همان طور اداره میشود که دوران ترامپ ؟

ادیب : نه تفاوت دارد نحوه اداره تراز بانک مرکزی امریکا تغییر کرده است

تراز بانک مرکزی امریکا را بیشتر توضیح بدهید ؟

ادیب : تراز بانک مرکزی آمریکا نشان می دهد چقدر دلار کاغذی در جهان وجود دارد ، نکته غیر قابل باور اینکه دلار کاغذی در جهان طی یکسال گذشته از 44٠٠ میلیارد دلار به ٣٨١٢ میلیارد دلار کاهش یافته است طی یکسال فقط نزدیک به 5٨٠ میلیارد دلار پول از اقتصاد خارج شده است و این یعنی انقباضی ترین سیاست پولی در جهان ، برای اهل فن بهت آور است

چرا بهت آور ؟

ادیب : از یکسو به سبب کسری واردات نسبت به صادرات ، معادل 6٠٠ میلیارد دلار  ، پول از آمریکا خارج میشود و از سوی دیگر فدرال رزرو یا بانک مرکزی آمریکا ، 5٨٠ میلیارد دلار از اسکناس دلار موجود در امریکا را از دور خارج کرده است یا از اقتصاد خارج کرده است ، تغییر تراز بانک مرکزی امریکا از 44٠٠ به ٣٨١٢ یعنی خارج کردن پول از اقتصاد ، جمع این دو میشود ١١٨٠ میلیارد دلار ، خیلی سنگین است

خروج این مقدار از پول از اقتصاد آمریکا باید چه واکنشی در بازار  آمریکا ایجاد می کرد ؟

ادیب : اگر دهه قبل بود باید بازار با کمبود وجه نقد مواجه می شد ، نرخ بهره بالا می رفت و بخش مسکن و بورس به شدت نزولی می شد ولی عکس آن اتفاق افتاد ، روزی که ترامپ در انتخابات برنده شد شاخص داوجونز ١٨5٠٠ بود و دیروز از ٢٧ هزار عبور کرد ، داوجونز وقتی طی مدتی کوتاه 5٠ درصد افزایش می یابد این افزایش به سبب افزایش سطح بهره وری نبوده است از جائی پول به اقتصاد تزریق شده است

در حالیکه شما می گوئید در این مدت دلار بدون پشتوانه چاپ نشده و حتی 5٨٠ میلیارد دلار از دلار های بدون پشتوانه قبلی از اقتصاد خارج شده یعنی با وجود انقباضی ترین سیاست پولی ، بورس رشد 5٠ درصدی داشته است ؟

ادیب : این کاملا نشان می دهد از جای دیگری به غیر از فدرال رزرو ، پول به اقتصاد آمریکا تزریق شده است ، پال کروگمن برنده جایزه نوبل در رشته اقتصاد که به صورت هفتگی معمولا در نیویورک تایمز مقاله می نویسد ، علت را به کمک آمار توضیح می دهد ، پال کروگمن ، علت رشد 5٠ درصدی بورس آمریکا را فراهم بودن امکان خرید سهام بورس امریکا بوسیله خارجیان بدون ورود به خاک آمریکا می داند شرایطی فراهم شده که هر کس در هر نقطه دنیا و در منزل خود می تواند سهام بورس امریکا را خریداری کند البته این امکان در کنار رشد نااطمینانی نسبت در آینده در جهان ، زمینه ورود سنگین پول به بازار آمریکا را فراهم کرده است

این را چگونه تفسیر می کنید ؟ قبلا بورس هر کشوری متاثر از سیاست های بانک مرکزی کشور خود بود اما حالا می گوئید که نیست ، چه چیزی تغییر کرده است ؟

ادیب : از سال ٢٠٠٨ جهانی سازی مالی رو به رشد است اما از سال ٢٠١4 جهانی سازی مالی در دنیا مستقر شده است ؛ از آثار جهانی سازی مالی یکی این است که بدون اینکه فرد به آمریکا مهاجرت کند می تواند از منزل خود وارد خرید و فروش سهام در آمریکا شود ، یعنی اگر هر کس در هر نقطه جهان پس اندازی داشت می تواند پس انداز خود را وارد بورس آمریکا کند و این باعث شده با وجودی که بانک مرکزی آمریکا فقط طی یکسال ، 5٨٠ میلیارد دلار را از اقتصاد خارج کرده است ، بورس امریکا طی دوران ترامپ رشد 5٠ درصدی داشته باشد ، می تواند تراز بانک مرکزی منفی باشد و بورس رشد نجومی کند ، این برای اولین بار است که اتفاق می افتد من ٣٠ سال است که اقتصاد آمریکا تدریس می کنم این پدیده نوظهور است البته قبلا هم بود اما در این حجم از ورود سرمایه خارجی به بورس  آمریکا ، کاملا جدید است قبلا بورس آمریکا متاثر از سیاست های بانک مرکزی آمریکا بود اما حالا نیست

در دوران اوباما تراز بانک مرکزی آمریکا چگونه بود ؟

ادیب : اوباما تراز را با ٨5٠ تحویل گرفت و 44٠٠ تحویل داد که به معنای انبساطی ترین سیاست پولی در تاریخ آمریکا  بود

چرا اوباما انبساطی ترین سیاست پولی را در پیش گرفت ؟

ادیب : اوباما در اوج فروپاشی مالی اقتصاد آمریکا را تحویل گرفت ، شاخص سهام دادجونز از ١4٠٠٠ شده بود 65٠٠ و قیمت مسکن در مناطق پررونق به یک سوم کاهش یافته بود همه چیز مفت شده بود و بدهکاران ورشکست

اوباما چه کرد ؟

ادیب : اوباما پول چاپ کرد منتهی پول بدون پشتوانه ، پول بدون پشتوانه تورم درست کرد و شاخص سهام داوجونز از 65٠٠ شد ١٨5٠٠ و قیمت خانه برگشت به قبل از فروپاشی

ترامپ چه کرد ؟

ادیب : ترامپ تراز را 44٠٠ تحویل گرفت و آن را رساند به ٣٨١٢ ، یعنی 6٠٠ میلیارد دلار پول را از اقتصاد خارج کرد اگر اقتصاد با همین فرمان پیش رود بزودی میشود ٣5٠٠ من بر اساس فهم ریسکی ام می گویم رسیدن تراز به ٣5٠٠ به واکنش بازار ها می انجامد اگر تراز به ٣5٠٠ برسد چراغ خطر سقوط اقتصاد جهانی روشن میشود ، ٣5٠٠ به معنای آن است اقتصاد جهانی آماده سکته مالی است ، اینکه تراز از 44٠٠ شده ٣٨١٢ و اقتصاد واکنشی نشان نداد عبارت دقیقی نیست ، قیمت مواد خام حداقلی شده است ، نفت ١٠5 دلاری بین 55 تا 65 دلار نوسان می کند و علت آن تراز بانک مرکزی آمریکا ست اگر تراز بانک مرکزی آمریکا ، 5٨٠ میلیارد دلار کاهش نیافته بود قیمت نفت اکنون این نبود اگر تراز اکنون همان 44٠٠ بود نفت نباید کمتر از ٨٠ دلار بود ، ببینید آثار کسری تراز به صورت پایئن ماندن قیمت نفت ، سقوط ارزش لیر ترکیه ، سقوط ارزش روپیه هند و در سطح وسیع تر سقوط ارزش پول ملی اکثر کشورهای نوظهور ظاهر شده اما در آمریکا ظاهر نشده است

چه اتفاق می افتد ؟

ادیب : اگر تراز با همین سرعت کم شود بازار بورس و مسکن در آمریکا می ریزد (قبل از انتخابات آمریکا ) و ترامپ انتخاب نمیشود و امریکا هم آنقدر در گیر اتفاقات داخلی ناشی از فروپاشی میشود که ایران را فراموش می کند

سناریو رقیب چیست ؟

ببینید شاخص داوجونز از ٢٧٠٠٠ عبور کرد ( ١٨5٠٠ شده ٢٧٠٠٠ ) ولی به نسبتی که سهام گران شده عایدی سهام یا سود شرکتها زیاد نشده ، اگر همین طوری سهام گران شود اما سود عملیاتی ناشی از فعالیت شرکتها زیاد نشود مردم فروشنده سهام شده و بورس را ترک می کنند و سهام به شدت سقوط می کند این روند به صورت خود به خودی و طبیعی اتفاق می افتد و نیازی به دخالت دولت یا فدرال رزرو نیست اما فدرال رزرو نباید بگذارد بازار بورس آنقدر حبابی شود تا خودش سقوط کند لذ با جمع  کردن پول از اقتصاد ،  بورس را مدیریت می کند اینکه فدرال رزرو 5٨٠ میلیارد دلار پول را از اقتصاد خارج کرده ، برای این است که بورس بیش از این حبابی نشود ، اینکه شاخص شده ٢٧ هزار یعنی هننوز پول زیادی در اقتصاد وجود دارد و فدرال رزرو باید آن را جمع کند اما جمع کردن پول از اقتصاد ، در فصل انتخابات به واکنش بازار منجر میشود بازی با این مولفه یعنی انتخاب نشدن مجدد ترامپ

با این مقدمه سناریو رقیب چه میشود ؟

ادیب : میشود موقتا جمع کردن پول از اقتصاد را متوقف کرد تا انتخابات تمام شود و اصلاحات پولی را منتقل کرد به اول دوران ریاست جمهوری بعدی ؛ یعنی ١٨ ماه دیگر تا شانس انتخاب ترامپ بیشتر شود ، اصلاحات پولی را به جای 18 ماه آینده منتقل کرد به ١٨ ماه اول ریاست جمهوری بعدی ، البته ماهیتا فرقی ندارد حتی اگر فدرال رزرو دست به کار نشود نمیشود قیمت سهام 4 برابر شود اما عایدی و سود سهام به این نسبت زیاد نشود خود مردم دست به کار میشوند و از  بورس خارج میشوند ولی من تا حال ندیدم فدرال رزرو اینقدر منفعل عمل کند فدرال رزرو دست به کار میشود فقط به حسب ضر‌ورت های انتخاباتی دیر تر اقدام می کند

دیر تر اقدام کردن فدرال رزرو چه تبعاتی دارد ؟

ادیب : بورس حبابی تر میشود و کمپانی ها سهام حبابی خود را به مردم بی اطلاع می فروشند و بعد هم با جمع کردن بیشتر پول از اقتصاد سهام مفت میشود یعنی پولدار شدن بیشتر کمپانی ها و فقیر تر شدن مردم عادی

اینجا جایگاه ترامپ چگونه تفسیر میشود ؟

ادیب : اصلاح پولی اجتناب ناپذیر است و با جمع کردن بیشتر پول از اقتصاد همه چیز فرو می پاشد و آمریکا آنقدر درگیر مشکلات ناشی از فروپاشی میشود که دست از سر ما بر می دارد ، ایران باید با سوار شدن بر این بازی ، برای خود ، قدرت مانور ایجاد کند چکیده کلام اینکه به نسبتی که تراز بانک مرکزی نسبت به ٣٨١٢ کاهشی تر شود قدرت مانور آمریکا در مقابل ایران کمتر میشود و در صورت توقف این روند ؛ قدرت مانور آمریکا بیشتر شده و ایران باید زمان بخرد ، مدیریت زمان حرف اول را می زند ، روی ترامپ نباید مانور داد مانور باید روی تراز بانک مرکزی آمریکا باشد

گفته بودید به روابط ایران و امریکا باید نگاهی مثلثی داشت از دید تراز و از دید ژئوپلیتیک و اقتصاد سیاسی ؟

ادیب : رئیس ستاد ارتش آمریکا در سنا گفت: «ما در بحبوحه یک جنگ بزرگ قدرت با روسیه و چین قرار داریم و هنوز با چالش‌هایی از سوی ایران، کره شمالی و سازمان‌های افراطی بین‌المللی مواجه هستیم.»

ایران از منظر آمریکا برای این کشور یک چالش است نه یک منبع تهدید قدرت ، منبع تهدید قدرت برای آمریکا فقط چین و روسیه هستند،  بین تهدید با چالش باید تمایز قائل شد ؛ عده ای در تفسیر روابط ایران و آمریکا این دو معنا را از هم تفکیک نمی کنند و این منجر به تفسیر های اشتباه میشود

بیشتر توضیح دهید ؟

ادیب : با خروج آمریکا از خاورمیانه ، این منطقه با خلأ قدرت مواجه میشود ، توازن بازدارندگی یا توازن تهدید در خاورمیانه باید برقرار باشد ، تنها قدرتی که می تواند در مقابل داعش ، القاعده و پدر معنوی آنها عربستان ، توازن ایجاد کند ایران است ؛ لذا یک ایران ضعیف به نفع قدرت بازدارندگی در خاورمیانه نیست، تحریم ایران تا آن حد پیش نمی رود که به قدرت بازدارندگی در خاورمیانه آسیب برساند  ، عربستان تروریسم به سبک القاعده را مدام باز تولید می کند فقط  لباس و لهجه اش را عوض می کند ، عربستان اکنون در صدد بازتولید همین نوع تروریسم در افریقای شمالی است مرکز ثقل پدر معنوی از افغانستان ، عراق و سوریه در حال انتقال به شمال افریقاست

این باعث چه تغییراتی میشود؟

ادیب : دو تغییر در جهان در حال وقوع است از یک سو مرکز تروریسم سبک داعش در حال انتقال از عراق و سوریه به شمال افریقاست و این تهدید تروریسم را به اروپا نزدیک تر می کند و از ایران دور تر و این در مجموع در توازن تهدید به سود ایران است و به زیان اروپا

از سوی دیگر ، احتمالا بزودی اختلافات بین هند و پاکستان عمده میشود و پاکستان تمرکز سیاست خارجی اش را از افغانستان به سمت هند می برد ، پاکستان برای یک دوره ١5 ساله تمرکز سیاست خارجی اش متوجه هند میشود لذا در مرزهای غربی اش نیاز به آرامش دارد و این هم به سود ایران است

یعنی اتفاقات ژئوپلیتیک جدیدی در راه است ؟

ادیب : سه اتفاق ژئوپلیتیک در منطقه در حال وقوع است که باعث دور شدن تهدید ها از مرز های ایران میشود ، اولی استراتژی امنیتی جدید آمریکا برای انتقال مرکز ثقل سیاست خارجی از خاورمیانه به شرق آسیا ، دومی انتقال تحریکات عربستان برای بازتولید داعش از زیر گوش ایران به زیر گوش اروپا ( در افریقای شمالی ) و سوم تغییر تمرکز سیاست خارجی پاکستان از جهان اسلام به اختلافات بین مسلمانان با هندو ها ، این سه رویداد در مجموع فشار ژئوپلیتیک به ایران را کاهش می دهد

ژئوپلیتیک یمن چه جایگاهی دارد ؟

ادیب : در ارتباط با جنگ یمن ، من پیش بینی محمد حسین هیکل سردبیر  روزنامه الاهرام مصر ٢٠ سال قبل را هننوز قوی ترین آینده نگری می دانم ، هیکل نوشت دیر یا زود عربستان درگیر یک جنگ در یمن می شود ( توجه شود بیست سال قبل ) و در این جنگ شکست می خورد ، در ابتدا به نظر می رسید عربستان در جنگ یمن پیروز است اما اکنون بامصوبات کنگره آمریکا ، رای دادگاه در انگلیس و تغییر استراتژی امارات در یمن ، هیچ کس جنگ یمن را جنگ خود تلقی نمی کند  ، آمریکا به همان اندازه که نشان می دهد از ایران دور شده است سعی می کند نشان دهد از حمایت از جنگ یمن نیز دور میشود ؛ آمریکا تلاش می کند نشان دهد با یک سرعت از ایران و عربستان ( در ارتباط با جنگ یمن ) دور میشود ، جنگ یمن با شکست عربستان تمام میشود لذا تا شکست عربستان هننوز فاصله هست ، اکنون استراتژی حوثی ها در جنگ تهاجمی شده است و همه در حال رها کردن عربستان در جنگ به حال خود هستند ، اندکی صبر

تحریم های ایران را چگونه تفسیر می کنید ؟

ادیب : تضعیف بیش از حد ایران ، به قدرت بازدارنگی در خاورمیانه آسیب می زند و این امنیت اروپا را تهدید می کند ، بر هم خوردن توازن بازدارندگی در خاورمیانه ، امنیت اروپا را تهدید می کند اما تهدیدی برای آمریکا نیست

رئیس جمهور آلمان گفت آمریکا ، چین و روسیه در یک چیز به وحدت رسیده اند و آن بی ثبات کردن اروپاست

خروج آمریکا از برجام  و تضعیف ایران ، با تضعیف امنیت اروپا ، باید بخشی از پروسه بی ثبات کردن اروپا ، تفسیر شود که آمریکا از آن خوشحال میشود

حرف آخر :
ادیب : بین تلاش آمریکا برای بی ثبات کردن اروپا که در مواردی به موضع گیری تند تر علیه ایران منجر میشود و مخالفت آمریکا با برجام باید تفکیک قائل شد ، در ضمن تحریم اگر از حد معینی بیشتر شود به پروسه بازدارندگی قدرت در خاورمیانه آسیب می رساند و این اروپا را در مقابل رادیکال های تند رو شپه داعش که بوسیله عربستان در حال بازتولید در شمال افریقاست تنها می گذارد ، ایران باید به مانور در داخل مثلث بپردازد ، مانور در داخل مثلث شامل سه وجه میشود ، تراز بانک مرکزی آمریکا ، تلاش آمریکا برای بی ثبات کردن اروپا و قدرت گرفتن بیش از حد داعش با لباس و لهجه جدید بوسیله پدر معنوی داعش